Tỷ phú Phạm Nhật Vượng cho rằng thế giới đang rất “khát” xe điện. Nhiều hãng xe công bố đã bán hết toàn bộ lượng xe của năm 2022, khách mua phải chờ đến 2023 để nhận xe. Vì sao chuyện này xảy ra?
“Đúng là bây giờ cái gì cũng thiếu, thậm chí như xe VF e34 của chúng tôi bây giờ chỉ có thiếu 1 con tem thôi vì nhà cung cấp không cấp được, thì cũng không xuất xưởng được.
Chúng tôi cũng đang mời gọi những nhà sản xuất chip trên các nước về mở nhà máy ở Việt Nam, Vingroup thậm chí có những ưu đãi rất lớn cho họ, miễn tiền thuê đất, thuê nhà xưởng trong vòng 10-15 năm.Khi đảm bảo nguồn cung thì sẽ phát triển được rất nhanh vì trên thế giới bây giờ chỉ thiếu xe chứ không phải thừa xe. Nếu có xe thì chúng ta có thể bán được rất nhanh ở rất nhiều thị trường” – ông Phạm Nhật Vượng – Chủ tịch Tập đoàn Vingroup chia sẻ tại Đại hội cổ đông thường niên 2022 vào ngày 11/5.
Vậy câu hỏi đặt ra rằng: Thị trường đang bị “tắc” ở đâu?
Thế giới đang ‘khát’ xe điện
Đầu tiên cần khẳng định, doanh số xe điện toàn cầu đang bùng nổ. Trong quý đầu tiên của năm 2022, hầu hết nhà sản xuất đều ghi nhận doanh số tăng trưởng mạnh, chẳng hạn Ford đạt tỷ lệ tăng trưởng 139%, Volkswagen là 65% còn Tesla là 81%.
Nguyên nhân của việc doanh số xe điện bùng nổ khá dễ lý giải, do lo ngại của người dùng vì giá nhiên liệu truyền thống tăng cao trong khi nhiều quốc gia đang đưa ra hàng loạt chính sách khuyến khích người dùng mua xe điện, trong đó có cả hỗ trợ tiền mặt.
Tuy nhiên, hết nhà sản xuất đều đang đối mặt với tình trạng thiếu xe để bàn giao cho khách. Tại Trung Quốc, người mua Tesla Model 3 hay Model Y đang phải đợi vài tháng để có thể nhận xe.
Tại Mỹ, Tesla cũng thông báo về việc khách hàng đặt xe ở thời điểm này sẽ phải đợi đến đầu năm 2023 mới có thể nhận xe, thậm chí có một số model thời gian này kéo dài đến quý II/2023.
VinFast cũng đang bàn giao mẫu VF e34 với số lượng khá “nhỏ giọt”
Với Ford, hãng thậm chí còn ngừng nhận đặt hàng mẫu bán tải chạy điện F-150 Lightning từ tháng 4 vì số lượng xe bản 2022 đã hết. Ford nhận hơn 200.000 đơn đặt trước cho mẫu xe này, nhiều hơn cả số lượng xe hãng dự định sản xuất trong 3 năm.
Tại Việt Nam, VinFast cũng đang bàn giao mẫu VF e34 với số lượng khá “nhỏ giọt” – khoảng 400 xe/tháng trong khi lượng đặt trước trong năm 2021 lên đến hơn 30.000 xe. Mặc dù tương lai trông cực kỳ tươi sáng với xe điện, tình trạng thiếu linh kiện đang giới hạn năng lực của các nhà sản xuất đáp ứng nhu cầu của thị trường.
Thách thức lớn nhất là gì?
Sự thiếu hụt trên diện rộng này do hàng loạt nguyên nhân kết hợp thành, bao gồm thiếu kim loại từ Nga, phong toả tại Trung Quốc, gián đoạn tại các nguồn khai khoáng, thiếu chip bán dẫn và thiếu lithium – nguyên liệu chính để tạo nên pin xe điện.
Trong số các nguyên nhân này, tình trạng thiếu hụt kim loại từ Nga, phong toả từ Trung Quốc có thể xem là hiện tượng nhất thời, chỉ là chuỗi cung ứng chưa kịp thích nghi.
Trong khi đó, tình trạng thiếu chip bán dẫn đã kéo dài từ năm 2021 sang đến 2022 và nan giải hơn. Mặc dù vậy, khó có chuyện tình trạng này sẽ kéo dài 3-5 năm bởi ngay thời điểm hiện tại, hàng loạt biện pháp đã được đưa ra. Cũng cần nhớ rằng, nhu cầu bùng nổ của thị trường với hàng loạt các loại chip sau giai đoạn giãn cách khiến cho các đơn hàng phần nào bị “xô lệch”. Mọi thứ, mặc dù không sớm, sẽ trở lại quỹ đạo của nó.
Việc thiếu lithium để sản xuất pin xe điện lại thực sự nhức nhối
Trong khi đó, việc thiếu lithium để sản xuất pin xe điện lại thực sự nhức nhối mà theo như CEO của Rivian RJ Scaringe cảnh báo “nếu so với tình trạng thiếu pin trên thị trường, việc thiếu chip chỉ giống như “một bữa tráng miệng nhỏ” trong 2 thập kỷ tới.
Mặc dù hàng loạt biện pháp được đưa ra, giới phân tích vẫn cho rằng thế giới đang “chạy” khá chậm so với sự phát triển của thị trường xe điện. Carlos Tavares – sếp của Stellantis (tập đoàn sở hữu 14 thương hiệu gồm Ram, Jeep, Dodge, Chrysler, Fiat, Alfa Romeo, Maserati, Abarth, Peugeot, Citroen, Opel, Vauxhall và DS) cho rằng tình trạng thiếu pin – thậm chí không có pin cho xe điện chưa thể được giải quyết, ít nhất cho đến năm 2025-2026.
